Bij bijen denken we aan honing. Maar wist u dat bij een derde van het voedsel dat wij eten de nijvere bij onmisbaar is? Deze zoemende insecten worden eigenlijk niet genoeg gewaardeerd voor het werk dat ze voor ons doen, want de mensen willen meer honing dan de bijen kunnen missen. Lang geleden dreigde het bijenvolk hierdoor uit te sterven. Gelukkig is dat op het nippertje voorkomen. Al heeft de bij daar een hoge prijs voor moeten betalen, luister:
In het begin van onze geschiedenis waren er veel nuttige dieren die hun rijkdom gul met de mensen deelden. Zo gaf het kleine schaap, de moeflon, wol om er warme kleding van te maken. De hoenderen vonden het prima als de mensen een deel van hun eieren pakten. De bijen verzamelden honing uit de bloemen waar de mensen een deel van mochten gebruiken om er van te genieten.
Na het paradijselijk begin kwam na verloop van tijd hebzucht en wreedheid in de wereld. Er kwamen mensen die niet tevreden waren met het deel dat de dieren hen schonken. Deze mensen eisten alles op en kwelden de dieren. Niet alleen in de lente, maar ook in de herfst schoren zij de moeflons, waardoor de dieren kou leden in de winter. Geen enkel ei lieten ze achter in de nesten van de hoenders, waardoor er geen jongen werden geboren. De hele honingvoorraad van de bijen roofden ze leeg en de jongen verhongerden.
Alle nuttige dieren staken tenslotte wanhopig hun koppen bij elkaar en overlegden over de rampspoed . Ze besloten een noodkreet naar de fee te sturen: “ Lieve fee, de mensen kwellen ons met hun hebzucht. Help ons!”
De fee kwam direct en luisterde. Haar tere gezicht betrok en ze sprak: “Ik geef jullie wapens om je te verdedigen: de moeflons krijgen horens om zich te verweren, de hoenderen krijgen schutkleuren om niet gezien te worden en de bijen angels om hun aanvallers af te weren.”
Wat waren de dieren blij en hoopvol.
De hebzuchtige mensen werden echter kwaad en met geweld probeerden ze de wol, de eieren en de honing te bemachtigen. Hierop vluchten de moeflons, hoog de bergen in. De hoenders werden schuw en verstopten hun nesten onder stekelige bramenstruiken.
En de bijen?
De koningin van de bijen vloog naar de slang en vroeg: “Gifslang, de mensen zijn zo gemeen, mag ik wat gif van je, want we willen ieder mens dat nog honing van ons steelt doden, zodat ze nooit meer honing kunnen stelen.”
De slang siste: “Dat is goed, ik heb genoeg.”
De bijenkoningin ging tevreden naar haar volk terug met een voorraad gif.
Toen de fee dat ontdekte ontstak ze in woede: “Ieder dier mag zich beschermen tegen misbruik, maar het gaat te ver om daarom te willen doden. Voortaan zal een bij sterven zodra zij iemand steekt met haar giftige angel. Maar ik ben jullie ter wille, ik geef jullie een zoemgeluid waardoor de mensen bang worden en afstand houden en ze zich wel twee keer bedenken voor ze de honing stelen. Daarom is de noodzaak een mens te steken bijna nooit nodig.”
En vanaf die dag steekt een bij alleen als hij echt wordt bedreigd en het gif is pijnlijk maar niet meer dodelijk. De bij moet dit echter nog steeds met de dood bekopen.
Er zijn vele soorten bijen in de Lage Landen. De meeste zijn solitair levende wilde bijen, wat wil zeggen dat ze alleen leven en eieren leggen in gaatjes (metselbijen) of in de grond (graafbijen). De bekendste bij is de honingbij die door imkers in bijenkasten wordt gehouden. Voor de bevruchting van vele planten is de bij onmisbaar, zonder hen komen er geen vruchten als appels en peultjes. In de kasteelt worden bijenvolkeren gehuurd om tomaten of paprika’s te bestuiven
Werkbijen kunnen ‘s zomers grote afstanden afleggen, sommige dagen wel 250 km op een dag. De vleugels van een bij slijten na zo ‘n 800 km, waarna ze sterft.
De laatste jaren sterven veel meer bijen dan gebruikelijk.. Stierven er normaal rond de 10%, de laatste jaren stijgt dit gestaag naar bijna een kwart! Oorzaak is een afnemend afweersysteem waardoor ze vatbaar zijn voor virussen en mijten. Waarschijnlijk is de oorzaak een combinatie van factoren, zoals landbouwgiffen en de afname van de verscheidenheid aan bloemen (de biodiversiteit) Daarom is het belangrijk dat er in onze tuinen, parken en langs wegbermen meer verschillende soorten honingbloemen komen.
© Els Baars, Natuurverhalen.nl
zeer vrij gebaseerd op de Cock, 1913